به نقل از «خبرگزاری برنا»

ایران یکی از مراکز اهلی‌سازی سیب در دنیا است

تاریخ انتشار: ۱۲ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۲۱۷۹۸

پژوهشگران دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس طی تحقیقی نقش ایران به عنوان یکی از تمدن‌های کهن، در اهلی‌سازی سیب را مورد مطالعه قرار دادند.

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری برنا؛ دکتر حامد یوسف‌زاده، دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگویی اظهار کرد: اهلی‌سازی گونه‌های گیاهی و جانوری در طول تاریخ از حدود ۱۰ هزار سال پیش نقش مهمی در توسعه بشر و در امنیت غذایی بشر داشته‌ است و تمدن‌های اصلی بشریت در اهلی‌سازی گیاهان و محصولات امروزه نقش بسیار مهمی داشته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اهلی‌سازی محصولات زراعی یکی از مهمترین دستاوردهای بشریت است. انسان با گزینش عمدی و غیر عمدی اجداد محصولات زراعی  منجر به چنین تغییرات پیچیده‌ای در گیاهان شده‌ است.
وی با بیان اینکه بر اساس اسناد تاریخی و علمی اهلی‌سازی گیاهان اولین بار در بین روخانه‌های دجله و فرات بین‌النهرین (شامل کشورهای امروزی ایران، عراق، ترکیه و سوریه) رخ داده‌است، اظهار کرد: در آن زمان‌های دور، مردم با کاشت بذر گیاهان مرغوب و مراقبت از آنها در فصل برداشت اقدام به برداشت مواد غذایی مورد نیاز خود از بذور کاشته‌شده می‌کردند. از بین محصولاتی که سالیان دور اهلی‌سازی شده‌اند و تاکنون ادامه داشته‌ است، می‌توان به "سیب" اشاره کرد.
یوسف‌زاده، سیب را محصولی محبوب در دنیا دانست که به لحاظ اقتصادی چهارمین میوه اقتصادی دنیا به شمار می‌رود و ادامه داد: سیب در سراسر مناطق معتدل رویش دارد و استفاده از محصولات سیب قرن‌ها قبل از سیب تجاری امروزی، در بین مردم اوراسیا رایج بوده‌است. همین محبوبیت بالای میوه سیب یکی از دلایلی است که امروزه چندین رقم خوراکی سیب را با طعم و مزه‌های مختلف در دنیا می‌توان یافت.
به گفته وی سیب‌های وحشی، یکی از منابع مهم برای اصلاح نژاد سیب تجاری و توسعه برنامه‌های حفاظتی هستند و استفاده مؤثر از سیب وحشی در این زمینه مستلزم درک درست و کامل روابط ژنتیکی سیب‌ها با یکدیگر و در این بین، بررسی روابط سیب‌های وحشی و محصول‌های باغی سیب یکی از بهترین روش‌ها برای توسعه برنامه‌های حفاظتی از سیب‌های وحشی است.
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس، خاطر نشان کرد: در سال‌های اخیر، مطالعات ژنتیکی سیب، یک دید کلی از خاستگاه اصلی سیب تجاری، تاریخچه اهلی شدن، نقش انسان در گسترش سیب و همچنین ارتباط بین گونه‌های مختلف سیب ارائه داد. سیب تجاری دنیا امروزه با نام علمی M. domestica شناخته می‌شود و اصلی‌ترین جد وحشی آن گونه M. sieversii (Lebed.) M. Roem است که در امتداد جاده ابریشم توسط انسان به غرب انتقال داده‌ شد.
وی تاکید کرد: این گونه در همین فرآیند انتقالی در امتداد جاده ابریشم با گونه‌های سیب قفقازی و (L.)  M. baccata در سیبری و گونه Miller M. sylvestris در اروپا ترکیب شده‌است. بنابراین سه گونه سیب قفقازی، M. sieversii و  M. baccata به همراه گونه M. sylvestris از نزدیکترین گونه‌ها به سیب تجاری امروزی هستند.
یوسف‌زاده معتقد است این چهار خویشاوند اصلی سیب تجاری در مناطق معتدل و اوراسیا در طیف وسیعی از رویشگاه‌ها و شرایط اکولوژیکی پراکنده هستند و تاکنون برای بررسی تنوع و ارتباط ساختار ژنتیکی سیب تجاری با این چهار گونه از نشانگرهای مولکولی، به وفور استفاده شده است.
این محقق با تاکید بر اینکه این مطالعات، اطلاعات بسیار مفیدی در زمینه استفاده از ژرم‌پلاسم این گونه‌های وحشی برای کارهای اصلاح‌ نژادی سیب تجاری فراهم کرده‌ است، ادامه داد: تجزیه و تحلیل‌های ژنتیک جمعیت سیب‌ها نشان داد بیشترین تداخل ژنتیکی در بین سیب‌های وحشی با سیب تجاری امروزی بعد از دوران یخبندان شروع شده‌است.
وی با بیان این‌که تاریخچه اهلی‌سازی سیب مربوط به ۴۰۰۰ سال قبل در کوه‌های Tien Shan آسیای مرکزی است و جد اصلی سیب تجاری دنیا، گونه وحشی سیب با نام Crabapples (M. sieversii) است، افزود: سه بازه زمانی اصلی در اهلی شدن نهایی سیب وجود دارد که به لحاظ زمانی، به طور گسترده‌ای از یکدیگر جدا هستند و این سه بازه زمانی در مطالعات علمی شامل تولید سیب، اهلی‌سازی و گسترش و پرورش سیب می‌شود.
این دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه بقایای بذر Crabapples در مرحله تولید سیب در مکان‌های متعدد عصر نوسنگی در سراسر اوراسیا یافت شد، اضافه کرد: سیب‌ها در امتداد جاده ابریشم در آسیا به اروپا از طریق کاروان‌های پیاده پراکنده شده‌اند. توده‌های سیب وحشی در امتداد جاده ابریشم جوانه زدند و رویش پیدا کردند و هنگامی که سیب‌های وحشی توسط کاروان‌ها به خارج از آسیای مرکزی منتقل شدند، با گونه‌های وحشی دیگر M. baccata در سیبری، M. orientalis در قفقاز و M. sylvestris در اروپا تلاقی داده شدند.
بر اساس شواهد، طعم سیب تلاقی داده شده بسیار شیرین‌تر بود و از سمت غرب آسیای مرکزی کوه‌های قفقاز، افغانستان، ترکیه، ایران و منطقه کورسک در روسیه به سمت اروپا حرکت کرده‌است.

اولین شواهد از حرکت سیب‌ها به سمت اروپا در منطقه Sammardenchia-Cueis در شمال شرقی ایتالیا یافت شد. در این منطقه یک سیب ۳۰۰۰ ساله در قلعه ناوان در ایرلند یافت شد که نشان‌دهنده واردات اولیه نهال سیب از آسیای مرکزی به اروپا است. اولین تلاش‌ها برای تولید بیشتر و ذخیره‌سازی سیب شیرین، توسط یونانی‌ها در قرن نهم پیش از میلاد گزارش شد، آنها از پیوند سیب بر روی سیب‌های درختچه‌ای استفاده کردند و در نهایت سیب را توانستند به سراسر امپراطوری خود صادر کنند.

نقش ایران به عنوان یکی از تمدن‌های کهن، در اهلی‌سازی سیب

یوسف‌زاده تاکید کرد: با وجود چنین اطلاعات دقیق در زمینه اهلی‌سازی سیب، ولی تاکنون گزارشی از نقش سیب‌های قفقازی ایران در زمینه اهلی‌سازی سیب گزارش نشده است و همواره نقش ایران در این زمینه به عنوان یک معما باقی مانده بود. به همین دلیل، با طراحی مطالعه‌ای در این زمینه در دانشگاه تربیت‌مدرس و نمونه‌برداری وسیع از سیب‌های وحشی و باغی در ایران و اروپا نقش ایران به عنوان یکی از تمدن‌های کهن، در اهلی‌سازی سیب مورد مطالعه قرار گرفت.
این محقق تاکید کرد: نتایج تحقیق نشان داد، در مجموع در آسیا و اروپا، ۷ ساختار ژنتیکی متفاوت برای سیب قفقازی قابل مشاهده است که ۴ ساختار از این تعداد مختص ایران است و سیب‌های قفقازی رویش یافته در دو استان "لرستان" و "کردستان" ایران هر یک دارای ساختار و تنوع ژنتیکی منحصر به فردی هستند.

ساختار ژنتیکی متمایزسیب‌های باغی رویش یافته در ایران دارای نسبت به سیب تجاری دنیا

وی اضافه کرد: همچنین نتایج این تحقیق نشان می‌دهد، سیب‌های باغی رویش یافته در ایران دارای ساختار ژنتیکی متمایزی نسبت به سیب تجاری دنیا هستند و در ایران برای سیب‌های باغی دو استخر ژنی متفاوت و متمایز از سیب تجاری دنیا یافت شده‌است.
این محقق دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: نتایج اهلی‌سازی نشان داد رویدادهای اهلی‌سازی در ایران نسبت به اروپا متفاوت بوده‌است و برای اولین بار اثبات شد که ایران یکی از مراکز اهلی‌سازی در زمینه سیب در دنیا بوده است.
بر اساس نتایج این تحقیق اهلی‌سازی سیب در ایران در منطقه کردستان ایران ۸۲۶ سال پیش شروع شده است و سیب‌های قفقازی کردستان به عنوان اجداد اصلی سیب‌های باغی ایران معرفی شده‌اند، قبلا در زمینه اهلی‌سازی حیوانات توسط "دالی" و همکارانش اثبات شده بود که بُزها در منطقه زاگرس برای اولین بار اهلی شده‌اند که نشان‌دهنده وجود تمدنی کهن و باستانی در کوه‌های زاگرس است.
وی اظهار کرد: با این وجود بر اساس اندازه‌گیری پارامترهای ژنتیکی اثبات شد، استقرار زادآوری در جمعیت‌های کردستان در وضعیت بحرانی قرار دارد، همچنین جمعیت‌های سیب قفقازی لرستان دارای آلل‌های منحصر به فردی بودند که در دیگر جمعیت‌های سیب قفقازی یافت نشده‌اند و به همین دلیل در اولویت اول حفاظت در بین جمعیت‌های ایران قرار گرفته‌اند.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: در همین مطالعه اثبات شد که فرآیندهای اهلی‌سازی سیب که در ایران انجام شده‌است، کاملا مجزا از فرآیندهای اهلی‌سازی سیب تجاری دنیا بوده‌است. علاوه بر این موارد اثبات شده است که قدمت سیب‌های موجود در رویشگاه‌های توسکستان و آب‌اسک گرگان به حدود ۴۱۸ سال پیس برمی‌گردد که اولین نشانه‌های‌ اهلی سازی سیب در جنگل‌های هیرکانی هستند.
شایان ذکر است نتایج حاصل از این تحقیق در مجله olecular Ecology (/doi/10.1111/mec.16667) به چاپ رسیده‌است.

انتهای پیام/

آیا این خبر مفید بود؟ 0 0

نتیجه بر اساس 0 رای موافق و 0 رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: برداشت علم و فناوری غذا سیب میوه مطالعه تحقیق پژوهشگران بشر دانشگاه تربیت مدرس محصولات زراعی ساختار ژنتیکی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۲۱۷۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سلطان آسمان ایران در خطر انقراض/ عکس

به گزارش خبرآنلاین،اگر خوش شانس باشید می‌توانید در ارتفاعات کمتر تصرف شده زاگرس و البرز عقاب طلایی را در حال پرواز ببینید. این گونه هزاران سال است که در سراسر قلمرواش در نیمکره شمالی زمین، موجودی دست‌نیافتنی، اسطوره‌ وار و باشکوه است.

همشهری در خبری نوشتکهم‌اکنون حدود ۱۲۸ گونه جانوری و مهره‌دار کشور در معرض خطر انقراض هستند که برخی وضع خوبی ندارند. در ایران در رده پرندگان، درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند. البته عقاب طلایی در مقیاس جهانی و بر اساس نظر کارشناسی IUCN در معرض خطر نیست. اما وضعیت این گونه و همه پرندگان شکاری در ایران تعریف چندانی ندارد.

عقاب طلایی در ایران:

عقاب طلایی گونه‌ای روزگرد است که در زیستگاه‌های کوهستانی ایران زندگی می‌کند و بیشتر به عنوان پرنده‌ای مهاجر شناخته می‌شود و خیلی کم به صورت بومی یا تولیدمثل کننده دیده می‌شود. این گونه شباهت زیادی به عقاب شاهی دارد و از دور وقتی در آسمان به لکه‌ای در حال پرواز می‌ماند، شبیه سارگپه هم می‌تواند باشد.

رژیم غذایی: انواع پستانداران نظیر خرگوش، سنجاب، روباه، سگ، دام سبک، موش، جرد، انواع پرندگان مانند کبک، قرقاول، غاز، حواصیلو ... و انواع خزندگان مانند لاکپشت، مار، مارمولک و...

ویژگی‌های شاخص جسمانی: طول بال آنها بین ۱۸۵ تا ۲۲۰ سانتی متر نرها و ماده‌ها از نظر ظاهری شبیه هم هستند، اما ماده ها بسیار بزرگتر از نرها هستند. وزن ماده بین ۳.۹ تا ۶.۱ کیلوگرم و وزن نر ۳ تا ۴.۴ کیلو گرم است.

مخاطرات: تقریباً تمام تهدیدات عقاب‌های طلایی به طور مستقیم یا غیرمستقیم به فعالیت‌های انسانی مربوط است. از جمله: تغییر زیستگاه، آزار و شکار جوجه‌ها، مسمومیت ناشی از مسمومیت طعمه، برخورد با هواپیما و دکل‌های برق، توسعه شهرنشینی، و جمعیت‌های انسانی، کاهش طعمه.

عقاب های جهان

۶۰ گونه عقاب در دنیا

۴۰ گونه عقاب در آفریقا

۱۱ گونه در ایران (عقاب دریایی دم سفید، عقاب دریایی پالاس، عقاب طلایی، عقاب شاهی، عقاب خادار بزرگ، عقاب خالدار کوچک، عقاب صحرایی، عقاب خاکی، عقاب پرپا، عقاب دوبرادر، عقاب مارخوار)

سرعت متوسط عقاب‌ها: ۶۵ تا ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت

۱۴ تا ۲۸ سال : متوسط عمر

آهو و کل‌وبز: بزرگترین حیواناتی که می‌تواند شکار کند

۲۰۰ هزار برابر: قدرت بینایی بعضی از عقاب‌ها نسبت به انسان (توانایی دیدن خرگوش از فاصله ۳ کیلومتری)

۹۰۰ کیلوگرم: وزن آشیانه بعضی از عقاب‌ها

۱۳ تا ۱۸ سانتی متر: طول چنگال های عقاب طلایی

۱۷۰ تا ۲۵۰ هزار : تعداد تخمینی کل عقاب‌های طلایی منفرد

۶۰ تا ۱۰۰ هزار : تخمین تخمینی جفت‌های زادآور

زیستگاهای جهانی: اوراسیا، آمریکای شمالی و شمال آفریقا

زیستگاه‌های ایرانی: مناطق کوهستانی نواحی شمال و غرب کشور

۲۳۳۲۱۷

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900321